Onderhoud kerkorgel
Er wordt al lange tijd over gesproken, maar nu gaat het echt gebeuren: ons pijporgel gaat in onderhoud. En dat is een operatie die er niet om liegt. Het orgel, gebouwd door de firma Fonteijn en Gaal is in de herfst van 1971 in gebruik genomen en in 1984 geherintoneerd door de firma Kaat en Tijhuis Orgelmakers, de opvolgers van Fonteijn en Gaal. De totale kosten van het orgel bedroegen destijds ƒ 40.020,-. Dat waren nog eens prijzen!
Waarom gaat het orgel in onderhoud?
Alweer meer dan tien jaar geleden, toen we nog hoopten op een samengaan van het nieuwe MFC met ons Kerkcentrum, zijn we gaan kijken naar de technische staat van het orgel en is de bedrijfszekerheid onderzocht. Dit werk is gedaan door drs. Herman Kamp, bij velen in de gemeente bekend als dirigent van de Algemene Zangvereniging Echo der Golven. We zijn er destijds vanuit gegaan dat het orgel een plek zou krijgen in een nieuwe, kleinere, kerkzaal. Inmiddels is er heel wat veranderd. Het nieuwe MFC is geopend en De Hoeksteen blijft als zelfstandig Kerkcentrum voortbestaan. In een kleinere kerkzaal zou het orgel zeker goed kunnen functioneren; in de huidige kerkzaal schiet het soms tekort. De focus heeft aanvankelijk gelegen op het realiseren van een mogelijkheid om een goede uitkomende stem te registreren zodat minder bekende melodieën adequaat ondersteund kunnen worden tijdens het zingen van de gemeente. In het huidige orgel is die mogelijkheid onvoldoende aanwezig. Maar om financiële redenen moeten we daarvan afzien. Wat wel moet gebeuren is het volledig schoonmaken van het pijpwerk. Momenteel zijn er pedaaltonen die totaal niet meer spreken (zoals dat heet bij orgels) en de reden is dat de kernspleet volledig is dichtgeschimmeld. Het is helaas veel te vaak te vochtig in de kerkzaal en dat leidt tot schimmelvorming, waar vooral het houten pijpwerk gevoelig voor is. Daarnaast moet het leer van de drie blaasbalgen vernieuwd worden. Een ingrijpend gebeuren! En daarvoor moet het orgel zover uit elkaar worden genomen dat je dan beter alles maar kunt demonteren en grondig schoonmaken. Als alles weer teruggeplaatst is, zal het orgel worden geherintoneerd en gestemd.
Op maandag 17 juni is de firma Nico & Annick van Duren Orgelmakers/Restaurateurs begonnen met het onderhoud. Al snel was duidelijk waarom dit onderhoud nodig is. Door de jaren heen heeft zich veel schimmel opgebouwd in het orgel. Hier was nog simpel een foto van te maken. Maar op plekken waar je zonder demontage van een groot deel van het orgel niet bijkomt, is het minstens zo erg.
Erger is dat er ook schimmel zit in de kernspleten van het pijpwerk. In de houten pijpen is dat groene schimmel. Die is simpel te verwijderen.
Maar het metalen pijpwerk heeft zo’n handig luikje niet en is daardoor veel lastiger schoon te maken.
Het pijpwerk wordt uitgenomen en tijdelijk opgeslagen in zaal 9, waar ook het onderhoud aan de onderdelen plaatsvindt. Om die reden is zaal 9 tijdelijk gesloten.
En zo zag het orgel er aan het einde van de eerste dag uit.
Aan het einde van de tweede dag zijn alle pijpen eruit en is het orgel inwendig helemaal schoon. De kleur grijs maakt weer langzaam plaats voor een mooie houtkleur. Het pijpwerk ligt opgeslagen en wordt behandeld in zaal 9, die voor deze dagen dus niet toegankelijk is voor andere zaken.
Een koffiecupje laat zien hoe klein de kleinste pijpen van het orgel zijn.
De rest van deze week vindt het werk (de windvoorziening) plaats in de werkplaats van de orgelbouwer. De laatst foto geeft een beeld van wat u zondag te zien krijgt.
Week 2 van het onderhoud. Er gebeuren (nog) geen spannende dingen. De windlade die in de werkplaats is opgelapt is terug geplaatst. Alle pijpen worden onder handen genomen. Van binnen en van buiten. Totaal 634 stuks. Nog een geluk dat we een klein orgel hebben. Maar het is evengoed een karwei waar een beetje engelengeduld wonderen doet.
Woensdag:
De eerste pijpen worden weer teruggeplaatst. En de eerste tonen klinken!
Donderdag:
Steeds meer pijpen worden teruggeplaatst. De grote boosdoener door de jaren heen was vocht. Op dit moment is de vochtigheidsgraad 65%. en dat is te hoog! Het jaar rond moet de vochtigheid tussen de 40 en 60% blijven. Daar ligt dus een aandachtspunt voor de toekomst.
En vandaag gaat ook de laatste pijp er weer in.
Maandag 1 juli.
Vandaag is de hele dag gewerkt aan de stemming van het orgel. Het orgel klinkt weer vertrouwd, zoals te horen is op de video. Zoals verwacht klinkt het instrument krachtiger, nu alle stof, schimmel en vuil uit de pijpen verwijderd is. Morgen de laatste dag van het onderhoud.
Dinsdag 2 juli.
Het allerlaatste wat nog gebeuren moest, was de reparatie van een uitgesleten toets op het ondermanuaal: de d1. Ook de stemming is vandaag nogmaals gecontroleerd. Rond het middaguur konden de werkzaamheden worden afgesloten. Het orgel is weer helemaal gereed en mag zondag weer klinken.
